Choć w tej chwili nic nie stoi na przeszkodzie temu, by dieta współczesnego człowieka była zróżnicowana i bogata w witaminy i minerały, często jest odwrotnie. Kompleks witamin i minerałów pełni istotną rolę w profilaktyce wielu chorób oraz spowalnianiu procesów starzenia. Ponieważ jednak żyjemy w biegu, nie zawsze mamy czas lub chęć na przygotowywanie skomplikowanych zdrowych posiłków.
W sytuacjach, gdy dieta nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania, suplementacja pod nadzorem specjalisty może okazać się konieczna. Właściwe dawki witamin i składników mineralnych pomagają w profilaktyce wielu chorób, wzmacniają odporność, wspomagają pracę poszczególnych układów oraz spowalniają procesy starzenia.
Szczególne znaczenie mają zwłaszcza witaminy: A, z grupy B, C, D, E oraz minerały, takie jak żelazo i magnez. W przypadku zaburzeń metabolizmu tych składników suplementacja witamin i minerałów może być skuteczną metodą uzupełnienia ich niedoborów w organizmie. Kiedy zatem potrzebna jest suplementacja witamin? Jaki wpływ na organizm mają poszczególne witaminy i minerały? Odpowiedzi znajdziesz poniżej!
Suplementacja witamin a profilaktyka chorób
Witaminy pełnią ważną funkcję w profilaktyce wielu chorób oraz zapobieganiu procesom starzenia się organizmu. Są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania człowieka, biorą udział w wielu ważnych procesach metabolicznych i biochemicznych.
Witaminy uczestniczą między innymi w:
- Ochronie organizmu przed stresem oksydacyjnym i neutralizowaniu wolnych rodników
- Przenoszeniu impulsów nerwowych
- Metabolizmie białek, tłuszczów i węglowodanów
- Syntezie hormonów (np. tyroksyny, insuliny, kortyzolu) i enzymów
- Syntezie białek (np. kolagenu)
- Syntezie neuroprzekaźników
- Tworzeniu czerwonych krwinek
- Replikacji DNA
- Krzepnięciu krwi
- Prawidłowym rozwoju płodu
- Procesie widzenia
- Utrzymaniu prawidłowego stanu skóry i błon śluzowych
- Tworzeniu plemników
- Wchłanianiu wapnia i prawidłowej budowie kości
Witamina A jest niezbędna dla dobrego wzroku, zapobiega kurzej ślepocie i wspomaga leczenie chorób oczu. Wzmacnia błony śluzowe nosa, gardła, jelit i płuc, co zwiększa odporność na zakażenia, a także wspomaga rozwój kości i zapobiega krzywemu zgryzowi. Witamina C natomiast jest silnym przeciwutleniaczem, który wzmacnia dziąsła i zęby, ogranicza rozwój próchnicy, ułatwia przyswajanie żelaza oraz utrzymuje tkankę łączną w dobrym stanie. Witamina D z kolei wspomaga wchłanianie wapnia i fosforu z jelit, reguluje uwalnianie wapnia z kości oraz jego reabsorpcję w nerkach, co zapewnia prawidłowy rozwój kości i zębów. Witamina E, będąca przeciwutleniaczem, umożliwia syntezę lipidów, wpływa na krzepnięcie krwi i zapobiega chorobom układu krążenia. Stabilizuje błony komórkowe i zmniejsza ryzyko nowotworów. Witamina K bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, uszczelnia naczynia krwionośne i zmniejsza ich kruchość. Działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo oraz zwalcza bakterie i grzyby. To jednak zaledwie wycinek wszystkich pozytywnych właściwości witamin.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) występują głównie w produktach zwierzęcych, takich jak mięso, ryby, nabiał, jajka oraz niektórych roślinnych, np. olejach, orzechach, awokado. Witaminy rozpuszczalne w wodzie (z grupy B i C) znajdują się przede wszystkim w produktach roślinnych: warzywach, owocach, pełnoziarnistych zbożach, strączkach, orzechach i nasionach.
Czym są i gdzie znaleźć składniki mineralne?
Minerały, podobnie jak witaminy, są niezbędne w profilaktyce wielu chorób i utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania organizmu. Są niezbędne do przebiegu licznych procesów metabolicznych i biochemicznych w ciele.
Jakie zadania pełnią składniki mineralne?
- Budują strukturę kości i zębów (wapń, fosfor)
- Regulują gospodarkę wodno-elektrolitową i ciśnienie krwi (potas, sód)
- Uczestniczą w przewodnictwie impulsów nerwowych (magnez, potas)
- Biorą udział w transporcie tlenu (żelazo)
- Aktywują enzymy i regulują procesy metaboliczne (magnez, cynk, miedź)
- Wpływają na krzepnięcie krwi (wapń)
Wapń jest głównym budulcem kości i zębów. Zapobiega osteoporozie, reguluje krzepnięcie krwi i wpływa na pracę mięśni oraz przewodnictwo nerwowe. Magnez jest potrzebny dla prawidłowej pracy układu nerwowego i mięśniowego. Jego niedobór może powodować skurcze, drżenia mięśni oraz zaburzenia rytmu serca. Potas współpracuje z sodem w utrzymaniu równowagi wodno-elektrolitowej i regulacji ciśnienia tętniczego krwi. Jego niedobór lub nadmiar może prowadzić do zaburzeń rytmu serca. Żelazo natomiast wchodzi w skład hemoglobiny, umożliwiając transport tlenu do komórek. Jego niedobór powoduje niedokrwistość i obniżenie odporności organizmu.
Magnez można znaleźć w kaszy gryczanej, roślinach strączkowych, orzechach i bananach. Wapń jest obecny w produktach mlecznych, warzywach kapustnych i strączkach. Potas można uzyskać z pomidorów, ziemniaków i produktów pełnoziarnistych. Żelazo znajduje się w mięsie, jajach, roślinach strączkowych i ciemnych owocach.
Dlaczego warto przyjmować kompleks witamin i minerałów?
Niekiedy zdarza się, że dieta nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania organizmu na składniki odżywcze. Wówczas warto zasięgnąć porady lekarza rodzinnego. Jedyną witaminą, dla której istnieją oficjalne zalecenia odnośnie suplementacji dla ogółu populacji, jest witamina D3. Jej niedobór może dotyczyć nawet 90% Polaków. Przyjmowanie witaminy D3 w dawkach dostosowanych do wieku i masy ciała zaleca się od września do maja. W przypadku pozostałych witamin oraz związków mineralnych suplementację zaleca się u pacjentów cierpiących na określone jednostki chorobowe, a także u osób z grup ryzyka niedoboru. Należą do nich:
- Kobiety planujące ciążę, ciężarne i karmiące
- Weganie i wegetarianie
- Osoby stosujące dietę bezglutenową
- Osoby z nietolerancją laktozy
- Pacjenci z chorobą Leśniowskiego-Crohna
- Chorzy z osteoporozą
- Pacjenci ze schorzeniami reumatycznymi bądź łuszczycą
- Osoby po 50. roku życia
- Osoby starsze ze zwyrodnieniem plamki żółtej (AMD)
Organizm dziecka stale się rozwija i rośnie, dlatego szczególnego wsparcia potrzebują kości, serce, mózg i układ odpornościowy. Zalecane jest podawanie suplementów z witaminą K2, kwasami omega-3 oraz witaminą D3. Dorośli w każdym wieku powinni dbać o dostarczanie antyoksydantów, magnezu, witamin z grupy B, witamin D i C, kwasów omega-3 oraz żelaza. Zwiększone zapotrzebowanie na witaminy i minerały występuje podczas stresu, uprawiania sportu, diet odchudzających, stosowania niektórych leków, ciąży i laktacji.
Osoby starsze są bardziej narażone na rozwój chorób przewlekłych. Zalecana jest suplementacja kompleksem witamin i minerałów, a także preparatami z potasem, magnezem, cynkiem, witaminą B6, D3, K2 oraz kwasami omega-3.
