Triage to pojęcie z języka francuskiego, które oznacza segregowanie. Znajduje zastosowanie w tzw. segregacji medycznej jako procedura mająca na celu ratowanie życia w sytuacjach wypadków masowych i katastrof. Powstała już w 1797 roku w trakcie wojen napoleońskich, następnie bardziej szczegółowo opisał ją John Wilson w 1846 roku. Dzięki niej uratowano m.in. życie żołnierzy rannych podczas I wojny światowej. Obecnie triage medyczny obowiązuje w szpitalach.
Czym jest triage w szpitalu?
Triage w szpitalu najczęściej wykorzystują oddziały ratunkowe, m.in. na izbach przyjęć SOR i oddziałach zabiegowych. Segregacja medyczna znajduje zastosowanie przede wszystkim w sytuacjach nagłego napływu poszkodowanych, gdy nie ma możliwości jednoczesnego udzielenia pierwszej pomocy wszystkim osobom, np. w trakcie:
- pożarów,
- trzęsień ziemi,
- wypadków komunikacyjnych
- i innego rodzaju katastrof.
Wtedy konieczne jest przydzielanie różnych priorytetów pomocy medycznej zależnie od stanu zdrowia i rokowań pacjentów. Triage mogą podlegać nie tylko uczestnicy wyżej wymienionych zdarzeń masowych, ale także inni pacjenci, którzy w tym samym czasie znaleźli się w szpitalu.
Istotę tego, czym jest triage, stanowi priorytetowe udzielanie pomocy pacjentom, którzy znajdują się w najcięższym stanie, ale rokują na przeżycie. W ten sposób triage w szpitalu pozwala uratować jak największą liczby osób.
Triage stosowano także w przypadku pandemii koronawirusa. Przy największym wzroście zachorowań i hospitalizacji, a jednocześnie malejącym dostępie do respiratorów, w wielu szpitalach konieczna była segregacja medyczna pacjentów.
Zasady triage w szpitalach
Na czym w praktyce polega ratunkowa segregacja? Na ocenie obrażeń, od drobnych, przez poważne, po śmiertelne. Najczęściej wykorzystuje się do niej specjalne oznaczenia kolorystyczne:
- czerwony (priorytetowy) – dla pacjentów, którzy przeżyją, gdy zostanie im udzielona właściwa pomoc medyczna, np. z zawałem mięśnia sercowego, z urazami wielonarządowymi,
- żółty (pilny) – dla osób, które wymagają pomocy medycznej, jednak jej opóźnienie nie zagraża ich życiu, m.in. z krwotokami zagrażającymi życiu, zaburzeniami czucia i krążenia obwodowego,
- zielony (pomoc odroczona) – w przypadku pacjentów, którzy przeżyją niezależnie od rodzaju udzielonej pomocy medycznej,
- czarny (najniższy priorytet) – dla osób, które mają najniższe szanse na przeżycie.
Wyżej wymienione oznaczenia kolorystyczne wiążą się np. z czasem oczekiwania na pierwszy kontakt z lekarzem. Dla przykładu kolor czerwony oznacza pomoc natychmiastową, a kolor zielony może wiązać się z koniecznością oczekiwania na pomoc nawet do 120 minut. Warto dodać, że niektóre szpitale wprowadzają dodatkowe oznaczenia kolorystyczne, np. pomarańczowy (bezpośrednie zagrożenie życia) lub niebieski (dobry stan ogólny).
W Polsce spotyka się różne rodzaje triażu medycznego. Do najpopularniejszych należy m.in. system START (Simple Triage and Rapid Treatment), TRTS (Triage Revised Trauma Score), ISS (Injury Severity Score) oraz BTTR (Baxt Trauma Triage Rule).
Wspólnym mianownikiem jest dążenie do uratowania jak największej liczby poszkodowanych. Niektóre mają dodatkowe modyfikacje dziecięce, np. Jump START. Obejmują one różne kryteria oceny, zaczynając od tego, czy poszkodowany chodzi, czy oddycha, czy spełnia proste polecenia.
Pięć założeń segregacji medycznej
Podstawowe założenia triage w szpitalach to:
- Wstępna, szybka ocena poszkodowanych – w celu oceny stanu zdrowia wszystkich pacjentów i wyboru odpowiedniej dla danej sytuacji i zasobów strategii udzielania pomocy medycznej.
- Kwalifikacja do kolejności udzielania pomocy (tzw. priorytetyzacja) – podzielenie pacjentów na wyżej wymienione grupy kolorystyczne, by zapewnić jak najbardziej efektywne działania.
- Ciągłe monitorowanie stanu zdrowia pacjentów – żeby w razie potrzeby zmieniać kategorie pilności pomocy medycznej.
- Dynamiczne działania ratownicze – od koloru czerwonego do koloru czarnego.
- Transparentność – dbanie o sprawną, przejrzystą komunikację, zarówno z personelem medycznym, jak i z pacjentami i ich bliskimi.
Ponadto triage medyczny powinien być sprawiedliwy. Decyzje dotyczące kolejności udzielania pomocy medycznej muszą opierać się na obiektywnych kryteriach i nie mogą dyskryminować poszczególnych grup pacjentów.
Personel medyczny ponosi odpowiedzialność za działania prowadzone w ramach segregacji medycznej. Musi działać etycznie oraz zgodnie z prawem. Niestety, procedura ta nadal wzbudza wiele kontrowersji.
Należy zauważyć, że triage medyczny musi cechować elastyczność. Nie ma jednego, uniwersalnego rozwiązania dla wszystkich przypadków. Wiele zależy np. od rodzaju wypadku, liczby poszkodowanych, dostępności personelu i sprzętu medycznego.
Czym jest triage medyczny? Podsumowanie
Triage stanowi procedurę segregacji medycznej, która ma na celu priorytetyzowanie udzielania pierwszej pomocy masowo poszkodowanym, m.in. w wyniku wypadków komunikacyjnych i różnego rodzaju katastrof. Celem medycznego triage jest uratowanie życia jak największej liczby osób. W Polsce wykorzystuje się różne systemy triażu. Jeden z najpopularniejszych to system START.
