Zarówno w czasie starań o dziecko, jak i w okresie ciąży, szczególne znaczenie ma dostarczanie organizmowi wszelkich niezbędnych składników odżywczych. Podczas tych dziewięciu miesięcy organizm kobiety przechodzi liczne zmiany, a zapotrzebowanie na witaminy, minerały i inne substancje wzrasta, aby zapewnić prawidłowy rozwój płodu. Zbilansowana i różnorodna dieta to podstawa, jednak czasami konieczne jest uzupełnienie niedoborów w inny sposób.
Deficyty składników odżywczych są szczególnie niebezpieczne dla kształtującego się dziecka, jak i dla samej matki. Dlatego tak ważne jest, aby przyszłe mamy zwracały szczególną uwagę na swój sposób odżywiania i w razie potrzeby uzupełniały dietę odpowiednimi suplementami.
Domyślna suplementacja kobiet w ciąży obejmuje przede wszystkim kwas foliowy. O nim wiadomo, że w większości przypadków nawet zróżnicowana i doskonale zbilansowana dieta prawdopodobnie nie będzie w stanie pokryć całego zapotrzebowania. To jednak niejedyna zalecana suplementacja u kobiet w ciąży. Niemniej jednak zawsze należy pamiętać, że powinna ona być stosowana rozsądnie i pod uwagą lekarza. Jaka suplementacja w okresie ciąży jest niezbędna, jaka opcjonalna, a jaka niewskazana? Podpowiadamy.
Suplementacja ciężarnej a zdrowa dieta
Czy kobiety w ciąży muszą przyjmować określone suplementy, czy może wystarczy odpowiednio skomponowana dieta? Na ile witaminy w ciąży w postaci tabletek są konieczne? Kwestia suplementacji w okresie ciąży jest tematem wielu dyskusji zarówno wśród lekarzy, jak i przyszłych matek. Zdrowa, zrównoważona dieta jest podstawą prawidłowego rozwoju płodu oraz zdrowia matki, jednak nie zawsze dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych w wystarczających ilościach.
Wiele kobiet, mimo stosowania zdrowej diety, może mieć trudności z pokryciem dziennego zapotrzebowania na niektóre witaminy i minerały. Przykładem takiego składnika jest kwas foliowy, którego obecność zapobiega wadom cewy nerwowej u płodu. Zalecenia medyczne często wskazują na konieczność suplementacji kwasu foliowego jeszcze przed zajściem w ciążę i w jej początkowym okresie.
Niezbędna suplementacja u kobiet w ciąży
Istnieje grupa składników odżywczych, które mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju płodu, zwłaszcza w pierwszych 1000 dniach życia. Określa się je mianem "wielkiej piątki suplementacji ciążowej". Zaliczają się do nich:
- Kwas foliowy (witamina B9) chroni przed powstawaniem wad cewy nerwowej oraz innych wad rozwojowych u płodu. Zamknięcie cewy nerwowej następuje już około 28 dnia od poczęcia, kiedy wiele kobiet nawet nie zdaje sobie sprawy, że są w ciąży. Dlatego tak ważne jest, aby kobiety w wieku rozrodczym oraz przyszłe mamy stosowały suplementację kwasu foliowego. Zalecane dawki kwasu foliowego różnią się w zależności od okresu ciąży i wynoszą od 400 µg do nawet 800 µg na dobę.
- DHA, należący do grupy kwasów tłuszczowych omega-3, jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju mózgu i układu nerwowego płodu. Ponadto wykazuje właściwości przeciwzapalne, korzystnie wpływa na budowę i funkcjonowanie łożyska oraz zmniejsza ryzyko przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i porodu przedwczesnego. Naturalnymi źródłami DHA są tłuste ryby morskie, algi oraz inne owoce morza. Warto wybierać suplementy DHA wysokiej jakości, z dodatkiem przeciwutleniaczy, np. witaminy E, aby zapobiec utlenianiu.
- Witamina D bierze udział w rozwoju układu kostnego dziecka oraz może zmniejszać ryzyko różnych wad rozwojowych, komplikacji ciąży, niskiej masy urodzeniowej, a nawet krwotoków poporodowych. Niedobory tej witaminy są bardzo powszechne, dlatego rekomenduje się profilaktyczną suplementację dla kobiet w ciąży.
- Jod jest niezbędny do prawidłowej pracy tarczycy i rozwoju układu nerwowego płodu. Niestety, łagodne i umiarkowane niedobory jodu są powszechne w okresie ciąży i karmienia piersią, dlatego zaleca się suplementację.
- U kobiet w ciąży często występuje także ryzyko niedoboru żelaza i niedokrwistości. Jednocześnie nadmiar tego pierwiastka może prowadzić do wystąpienia stanu przedrzucawkowego i cukrzycy ciążowej. Dlatego nie zaleca się profilaktycznej suplementacji żelaza dla wszystkich przyszłych mam. W tym przypadku suplementacja dla kobiet w ciąży jest zalecana tylko po wykonaniu badania poziomu żelaza we krwi z wynikiem wskazującym na niedobór.
Inne ważne witaminy i ich suplementacja u kobiet w ciąży
O kwasie foliowym czy żelazie lub witaminie D słyszała z pewnością każda kobieta przygotowująca się do ciąży. Jednak istnieje także szereg innych witamin i składników odżywczych, które są wskazane dla ciężarnych.
Jedną z nich jest witamina C, która wzmacnia odporność, ułatwia wchłanianie żelaza oraz innych minerałów. Jej niedobór niekorzystnie wpływa na rozwój układu nerwowego płodu. Najlepiej, aby witamina C pochodziła z naturalnych źródeł, takich jak warzywa i owoce, a nie syntetycznych preparatów. Równie istotna jest witamina E. Chroni przed utlenianiem witaminy A, lipidów i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Stanowi silny antyoksydant, zabezpieczający komórki przed uszkodzeniami. U ciężarnych niedobory witaminy E mogą być przyczyną poronień, dlatego suplementy w ciąży często zawierają ten składnik.
Cholina jest niezbędna do modyfikacji epigenetycznych i replikacji materiału genetycznego dziecka oraz zmniejsza ryzyko wad cewy nerwowej. Jej odpowiedni poziom chroni przed niektórymi chorobami związanymi z mutacjami genetycznymi. Niestety niedobory choliny są dość powszechne, dlatego można rozważyć jej suplementację. Warto rozważyć także suplementację selenu, który wspiera rozwój mózgu u płodu, a u mamy prawidłową pracę tarczycy.
Suplementy w ciąży i po porodzie
Choć suplementacja u kobiet w ciąży jest czymś oczywistym i większości pań nie trzeba o tym przekonywać, to wiele osób po porodzie stopniowo odstawia poszczególne witaminy. Jest to duży błąd, ponieważ zapotrzebowanie na składniki odżywcze podczas laktacji nie spada, a wręcz jest często wyższe niż w ciąży. Nawet po porodzie, dziecko i jego mama potrzebują DHA, jodu, selenu, witaminy D, B1, B2, B6, B12 i choliny. Ich obecność w mleku zależy od diety mamy, więc ich odpowiednie spożycie podczas karmienia jest ważne również dla dziecka. Dlatego tak istotna jest ciągła suplementacja kobiet w ciąży, jak i w pierwszych tygodniach, a nawet miesiącach po porodzie.
