Astma stanowi przewlekłą chorobę zapalną dróg oddechowych, która w wyniku określonych bodźców powoduje specyficzną reakcję systemu immunologicznego – uwalnia czynniki zapalne, prowadzące do niekontrolowanego skurczu oskrzeli. U niektórych osób astma wynika z określonych predyspozycji genetycznych, a u innych z uwarunkowań środowiskowych.
Ze względu na tzw. ataki astmy powysiłkowej, którym towarzyszy m.in. uczucie duszności, kaszel i świszczący oddech, powstało wiele faktów i mitów w kwestii astmy oraz uprawiania sportu. W tym artykule omawiamy najpopularniejsze spośród nich.
Charakterystyka astmy – fakty i mity dotyczące diagnostyki choroby
Osoby podejmujące aktywność fizyczną w różnym wieku mogą napotykać wątpliwości związane z diagnostyką astmy. Jej objawy nie zawsze są specyficzne, co doprowadziło do powstania wielu błędnych informacji na temat charakterystyki astmy.
- Mit: Duszności podczas wysiłku fizycznego to zawsze atak astmy. Fakt: Objawy astmy oskrzelowej najczęściej występują po wysiłku fizycznym. Uczucie duszności podczas uprawiania sportu może wynikać z braku kondycji fizycznej (zwłaszcza po dłuższej przerwie w sporcie).
- Mit: Jeżeli nie masz świszczącego oddechu, to nie atak astmy. Fakt: Objawy astmy mogą różnić się zależnie od indywidualnego przypadku i nie zawsze towarzyszy im świszczący oddech. Niekiedy astma powoduje np. nadmierne gromadzenie się flegmy. Objawy astmy mogą także zmieniać się z czasem.
- Mit: Astmę diagnozuje się tylko u dzieci. Fakt: Chociaż astma zwykle rozpoczyna się w dzieciństwie, może pojawić się w każdym wieku, także u osób dorosłych. Jeżeli masz objawy typowe dla astmy, zgłoś się na konsultację lekarską w celu rzetelnej diagnostyki. Specjalista przeprowadzi wywiad medyczny i badanie spirometryczne.
- Mit: Astma to wymówka w celu unikania aktywności fizycznej. Fakt: Nieleczona astma w znacznym stopniu utrudnia nie tylko uprawianie niektórych dziedzin sportu, ale również normalne funkcjonowanie na co dzień. Dlatego tak ważna jest jej prawidłowa diagnostyka i wdrożenie skutecznego leczenia.
Jakie są przyczyny astmy podczas wysiłku fizycznego? Fakty i mity
Jest wiele nieporozumień także pod kątem bezpośrednich czynników wywołujących ataki i zaostrzenia astmy w trakcie wykonywania wysiłku fizycznego.
- Mit: Osoby ze zdiagnozowaną astmą nie mogą uprawiać sportu. Fakt: Kiedy choruje się na astmę, nie należy rezygnować z aktywności fizycznej, tylko trzeba wdrożyć odpowiednią farmakoterapię. Sport pomaga zachować sprawność fizyczną i prawidłową masę ciała, co pozytywnie wpływa na zdrowie i samopoczucie.
- Mit: Atak astmy to zawsze bezpośredni efekt wysiłku fizycznego. Fakt: Istnieją dyscypliny sportowe, które mogą powodować zaostrzenia astmy. To przede wszystkim sporty zimowe, ponieważ zimne, suche powietrze nasila objawy astmy. Podobnie objawy astmy mogą pojawić się, gdy uprawiasz sport, mając kontakt z kurzem, smogiem albo pyłkami roślin.
- Mit: Osoby chorujące na astmę mogą uprawiać dowolny sport bez żadnych ograniczeń. Fakt: Najlepiej wybrać taką aktywność fizyczną, która jest najkorzystniejsza dla zdrowia. W tej kwestii wiele zależy m.in. od stosowanych leków i ich skuteczności. Osobom chorującym na astmę zaleca się zachowanie ostrożności przede wszystkim przy sportach ekstremalnych, np. przy nurkowaniu. Bardziej wskazane są sporty interwałowe, np. pływanie, jazda na rowerze, biegi na orientację lub sporty zespołowe.
Astma oskrzelowa – leczenie i profilaktyka w kontekście sportu
Zastanawiasz się, jak walczyć z astmą, by móc dalej uprawiać sport? Klucz to skuteczne leczenie pod nadzorem specjalisty (alergologa lub pulmonologa). Nie stosuj leków na astmę samodzielnie.
- Mit: Leki przeciwko astmie są szkodliwe dla zdrowia. Fakt: Istnieje wiele rodzajów leków przeciw astmie (np. kortykosteroidów lub sterydów), które przeciwdziałają niekontrolowanym skurczom oskrzeli i zapewniają normalne funkcjonowanie, w tym aktywność fizyczną. Szkodliwa dla zdrowia (w szczególności dzieci) może być natomiast nieleczona astma.
- Mit: Leków przeciw astmie nie przyjmuje się na stałe. Fakt: Są różne rodzaje leków przeciw astmie, w tym te, które stosuje się profilaktycznie (stale) i doraźnie (w przypadku ataku astmy). O ich przyjmowaniu decyduje lekarz.
- Mit: Wszystkie leki na astmę są zabronione w sporcie. Fakt: Jest wielu sportowców, którzy chorują na astmę, leczą się i odnoszą sukcesy w sporcie. Niektóre leki przeciw astmie są zakazane w sporcie, ale nie wszystkie.
- Mit: Astmę można wyleczyć, by uprawiać sport bez ograniczeń. Fakt: Niestety, na dany moment nie ma skutecznego lekarstwa na astmę, można jedynie zapobiegać jej atakom.
- Mit: Po ustaniu objawów astmy można przerwać leczenie. Fakt: O odstawieniu leków na astmę decyduje lekarz, nie można rezygnować z nich na własną rękę, gdy następuje poprawa samopoczucia.
- Mit: Sport prowadzi do zaostrzenia astmy. Fakt: Poprawa wydolności krążeniowo-oddechowej może łagodzić astmę, w szczególności nauka kontroli oddechu. Dlatego osobom chorującym na astmę zaleca się np. uprawianie jogi.
